Voće i povrće može da se jede bilo sirovo ili kuvano i ima važnu ulogu u ljudskoj ishrani. Ono uglavnom ima nizak sadržaj masnoća i ugljenih hidrata i bogato je vitaminima, mineralima i dijetetskim vlaknima. Ova grupa namirnica prevashodno ima zaštitnu ulogu u organizmu čoveka a ujedno zbog sadržaja voćnih šećera predstavlja i pogodan izvor energije, stoga ima veliki značaj za ljudsko zdravlje.
Značaj voća i povrća u ishrani
Osnovne zajedničke odlike voća pa i povrća su: relativno mala energetska vrednost, osim kod nekih vrsta, kao što su: banane, kesten, orah, lešnik, badem. Isto vredi i za sušeno voće: suve šljive, suve smokve, suvo grožđe; visok sadržaj vode, s tim što se izuzimaju ljuskasto i sušeno voće; znatan sadržaj ugljenih hidrata, a naročito voćnih šećera glukoze i fruktoze; mali sadržaj proteina i masti, izuzimajući ljuskasto voće; bogatstvo mineralnim sastojcima i vitaminima; znatan sadržaj celuloze (biljna vlakna), organskih kiselina i drugih sastojaka (pektini, antocijani i drugi ).
Voće je bogat izvor vitamina, mada ih, u poređenju sa povrćem, voće sadrži manje. Od vitamina voće sadrži najviše vitamina C i A. Njihova količina zavisi od vrste voća, sorte kao i niza drugih činilaca. Vitamin C nije podjednako raspoređen u celom plodu. Najviše ga ima u ljusci i ispod nje. Drugi vitamin po važnosti i količini je vitamin A. Najviše ga sadrže: šargarepa, kajsija, ananas, suva šljiva, breskva, lubenica itd. U manjim količinama voće sadrži i druge vitamine: K, E, vitamine B grupe.
Hranljva vrednost povrća se ogleda u velikom bogatstvu ugljenih hidrata, od kojih su najznačajniji skrob, glukoza i celuloza. Celuloza sačinjava preko 90% suvog sastojka u povrću. Bogatstvo u celulozi se ogleda u stimulativnoj ulozi kod peristaltičkih pokreta organa za varenje. Mineralni sastojci nalaze se u povrću, u obliku soli organskih ili neorganskih kiselina, ili kao složeno organsko jedinjenje, najčešće sastavljeno u ćelijskom soku. Osnovni elementi ovih sastojaka su: kalcijum, natrijum, magnezijum, sumpor i dr.
Povrće, kao i voće je veoma bogato vitaminima, ali su oni neravnomerno raspoređeni u raznim vrstama pa čak i u istom povrću. Njihova količina se povećava od unutrašnjih slojeva prema spoljašnjim. Tako, zeleni listovi sadrže znatne količine svih vitamina, dok se leguminoze i korenasto povrće ubraja u siromašnije vitamine. Povrće uglavnom sadrži: vitamin C, vitamine iz grupe B i provitamin A.
Ove godine Svetski dan srca obeležava se pod sloganom:
„OBEĆAVAM DA… za srce, za tvoje srce, za sva naša srca”.
Kardiovaskularne bolesti su vodeći uzrok smrti i invaliditeta u svetu. Da bi se to promenilo, ljudi širom sveta treba da obećaju da će uticati na četiri glavna faktora rizika (upotreba duvana, nepravilna ishrana, fizička neaktivnost i štetna upotreba alkohola). Male promene u životnom stilu mogu uticati na zdravlje našeg srca.
Nepravilna ishrana
Utvrđena je povezanost visokog unosa zasićenih masti, trans-masti i soli, kao i nizak unos voća, povrća i ribe sa rizikom za nastanak kardiovaskularnih bolesti.
Smatra se da je nedovoljan unos voća i povrća odgovoran za nastanak 20% svih bolesti srca i krvnih sudova. Prekomerna telesna težina i gojaznost u dečjem uzrastu povećavaju rizik za nastanak srčanog i moždanog udara pre 65. godine života za 3 do 5 puta. Učestalo konzumiranje visokoenergetskih namirnica, kao što su prerađene namirnice koje su bogate mastima i šećerima, dovodi do nastanka gojaznosti. Visoka potrošnja zasićenih masti i trans-masnih kiselina je povezana sa srčanim bolestima, dok eliminacija trans-masti iz ishrane i zamena zasićenih masti sa polinezasićenim biljnim uljima smanjuje rizik od nastanka koronarne bolesti srca.
Preporuke
– Pravilna ishrana može da doprinese održavanju poželjne telesne mase, poželjnog lipidnog statusa i normalnog nivoa krvnog pritiska kod ljudi
– Potrebno je konzumirati dosta voća i povrća a preporuke su i do pet ili više porcija dnevno.
Zavod za javno zdravlje “Timok“ Zaječar
Centar za higijenu i humanu ekologiju
KOMENTARI