Timočke

“Borski biseri turizma u timočkoj nisci“(13)

Brestovačka banja

Prema arheološkim nalazima blagotvornost voda su koristili Rimljani. Svoj pun procvat doživela je u doba Miloša Obrenovića. Iz tog perioda su vrlo značajni objekti, koji su kao kulturno dobro pod zaštitom države: tursko kupatilo (hamam), konak kneza Miloša izgrađen 1837. godine, dvorac kneza Aleksandra Karađorđevića (1856), ugostiteljski objekat „Srpska kruna“, jedan od najstarijih ugostiteljsko-smeštajnih objekata u srpskim banjama , „Okružna zgrada“, letnjikovac kralja Petra prvog  (1906), takođe imaju spomeničku vrednost. U Konaku je smeštena istorijsko-etnološka postavka Muzeja rudarstva i metalurgije iz Bora. Vode ove banje spadaju u red najlekovitijih u nas. Na lekovitost voda utiče sadržaj i međusobni odnos raznih hemijskih elemenata i mikroelemenata (kalijum, kalcijum, fluor, natrijum,silicijum, hlor, jod, brom, magnezijum, oksidi gvožđa, aluminijuma, litijuma, mangana, cinka, rubidijuma, kobalta, bakra i fosfata, kao i blago radioaktivni elementi uran, radijum i radon). Postoji 10 termomineralnih izvora sa temperaturom od 32 do 40 stepeni celzijusovih.

Zlotske pećine

Istočna podgorina Kučaja u istočnoj Srbiji, naročito okolina sela Zlot, veoma je bogata speleološkim lolalitetima. Ističu se pećine Lazareva, Vodena, Mandina, Vernjikica i Hajdučica. Svi ovi objekti poznati su pod zajedničkim nazivom Zlotske pećine.

Lazareva pećina se ubraja u grupu izvorskih speleoloških objekata. Ima dva kanala, od koji je stariji suv (fosilan), a mlađi rečni (aktivan). Pećinske kanale izgradila je pećinska reka. Ukupna dužina ispitanih kanala je 1.592 m. Od toga na „Glavni kanal“ sa „Ulaznom dvoranom“ otpada 623 m. Dužina suvih kanala i dvorana je 1.225 m, a periodično plavljenih 367 m. Ukupna površina podzemnih prostorija je 9.907 m, a zapremina preko 52.000 m.

Za posetioce je uređeno oko polovine istraženih kanala. Za turiste je zanimljiva „Ulazna dvorana“, kao prvi susret sa neobičnim svetom podzemne tišine i večnog mraka. „Glavni kanal“ je poprečnog preseka, na nekim mestima je širok 10 m, a visok 18 m. Pećinskim nakitom su bogate „Koncertna dvorana“ i „Dvorana slepih miševa“. Stalaktiti i stalagmiti, pećinski stubovi, draperije, bigrene i kalcitne kadice svih oblika i veličina zapažaju se svuda unaokolo, čineći prostor lepim i romantičnim. Najlepši i najveći primerci pećinskog nakita imaju i svoja imena: „Stogovi“, „Fontana“, „Plast“, „Bizon“, „Carska loža“, „Dirigent“, „Orkestar“, „Slapovi“, „Kula kneza Lazara“ i dr.

Vernjikica se nalazi 1,5 km od Lazareve pećine, u kanjonu Lazareve reke, na nadmorskoj visini od 454 m. Povezana je sa Lazarevom pećinom uređenom pešačkom stazom. Naziv pećine potiče od vlaške reči var, što znači krečnjak.

Sastoji se iz više dvorana i suženja. Ukupna dužina kanala i dvorana je 1.015 m, ukupna površina je 13.000 m i praktično je cela uređena za posetioce. Od ulaza u pećinu smenjuju se dvorane „Prijemna“, „Kaskadna“, „Vilingrad“, „Ponor“, „Koloseum“, „Mramorje“, „Sala oružja“, „Mermerna“ i „Siparska“, a sve su dostupne turistima. Prava znamenitost ove pećine je dvorana „Koloseum“, jedna od najvećih i najviših dvorana u pećinama Srbije. Ima oblik kruga, prečnika je 60 m i visine 59 m.

Planina Stol

Između Velikog, Malog krša i Deli Jovana smestio se Goli krš, čiji je uzdignuti deo pod nazivom Stol, drugi po visini vrh u opštini Bor. Stol je jedan od najlepših vidikovaca u ovom delu Srbije. Vrh se nalazi na 1.155 metara nadmorske visine, i pri vedrom vremenu može se videti Dunav. Stol je sa jedne strane izuzetno strm i stenovit, dok sa druge ima pad od 40 stepeni, što ga čini idealnim za osvajanje, ali i alipinističke aktivnosti. U podnožju Stola nalazi se predivno jezerce, a tu je smešten i planinarski dom.

Zaravnjeni vrhovi i strme litice pružaju pogodne uslove za planinarenje i ekstremne sportove kao što su parabolik i paraglajding, a šire područje je izuzetno za pešačke i biciklističke ture. U podnožju planine ima jakih vrela, dok je u podnožju samog vrha Stola formirano veštačko jezero površine tri ara. Smeštaj je moguć u Planinarskom domu sa depandansom.

U Domu ima 20 kreveta, a pored  Doma postoji planinarska Koliba – soba za spavanje sa 5 kreveta, kuhinja i kupatilo. Tu je i Depadans sa 10 mesta.  Dakle, ima mesta za 35 ljudi, mada se vrlo često desi da ih ima više, sa šatorima i vrećama, čak spavaju i u trpezariji Doma u vrećama. Sva tri objekta se greju.

Od Bora je udaljen oko 20 km, a saobraćajna dostupnost je moguća samo do podnožja planine, iz pravca Krivelja, Bučja ili Donje Bele Reke i Luke. Do planinarskog doma i podnožja vrha Stola može se stići samo terenskim vozilom ili pešačenjem.

Dubašnica

Lako dostupna asfaltnim putem iz pravca Borskog jezera, udaljena od Bora 35 km planinska visoravan Dubašnica, čini istočni deo Kučaja – najvećeg krečnjačkog kompleksa u Srbiji. Površina krasa Dubašnice je 82km2.

Smeštena je između kanjona Lazareve reke i particija starih vododrživih stena. Nadmorska visina visoravni iznosi između 800 i 1000 metara. Najviši vrhovi su Mošuluj i Stobari ( 1048m ) .

Dubašnica je po svom litološkom sastavu kraška površ, rasčlanjena brojnim vrtačama i kanjonskim dolinama ponornica: Dubašnice, Demižloka, Vojale, Mikuljske i Pojenske reke. Krečne naslage debljine i preko 200 m. na ovom području površine oko 82 km2   “kriju“ izuzetnu podzemnu vodnu akumulaciju.

Bogata je šumama, livadama i pašnjacima, kao i raznovrsnim vrstama divljači: jeleni lopatari, mufloni, divokoze, srne, divlje svinje, izuzetno je zanimljiva za lovce, planinare, speleologe i druge zaljubljenike prirode. Od objekata, na planini su izgrađeni Lovački dom i rezidencijalni objekti.

(Izvor: Arhiva “Borskog problema“, Turistička organizacija “Bor“)

Redakcija “Timočkih“

Projekat “Borski biseri turizma u timočkoj nisci“ sufinansira se sredstvima iz budžeta Opštine Bor.-“Stavovi izneti u podržanom medijskom projektu nužno ne izražavaju stavove organa koji je dodelio sredstva.“